Conference Paper

Η μελέτη των φυλαχτών της ελληνορωμαϊκής εποχής μας φέρνει σε επαφή με τις σκέψεις και τις επιθυμίες εκατοντάδων, απλών, αγνοημένων από τα κείμενα και την ιστορία, ασήμαντων ανθρώπων, στις πιο φορτισμένες συναισθηματικά στιγμές της ζωής τους και μας αποκαλύπτει τις μύχιες σκέψεις τους, με αποτέλεσμα να είναι τόσο σημαντικά για την συνολικότερη εικόνα που προσπαθούμε να διαμορφώσουμε για τον αρχαίο κόσμο, όσο και τα λογοτεχνικά ή φιλοσοφικά κείμενα της εποχής. Ωστόσο τα φυλαχτά που προέρχονται από επιστημονικές ανασκαφές και έχουν βρεθεί in situ είναι ελάχιστα, και γι’αυτό εξαιρετικά σημαντικά. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνεται ένα φυλαχτό που ανακαλύφτηκε στην Πέλλα το 2006 και αναπαριστά το λεοντοκέφαλο Χνούβη. Οι αρχαίοι συγγραφείς μας δίνουν πολλές πληροφορίες για τα φυλαχτά αυτού του είδους. Χρησιμοποιούνταν ευρύτατα για να καταπολεμήσουν παθήσεις του γαστρεντερικού συστήματος. Κορυφαίοι γιατροί σύστηναν στους ασθενείς τους τη χρήση τέτοιου είδους φυλαχτών. Σε βαλτώδεις περιοχές μάλιστα όπως η Πέλλα, στην οποία η πρόσβαση των κατοίκων σε καθαρό νερό ήταν περιορισμένη και οι παθήσεις του γαστρεντερικού συστήματος πολύ συχνές, η χρήση των φυλαχτών που αναπαριστούν το λεοντοκέφαλο φίδι φαίνεται ότι ήταν πολύ συνηθισμένη.

Στην περιοχή της Πέλλας η λατρεία των φιδιών ήταν πολύ διαδεδομένη. Ο Λουκιανός στο έργο «Αλέξανδρος ή Ψευδομάντις», μας περιγράφει την παράξενη ιστορία του Αλέξανδρου του Αβωνοτειχίτη, ο οποίος αγόρασε στην Πέλλα ένα φίδι που ονόμασε Γλύκονα και το παρουσίαζε στους ακόλουθούς του ως τον «πελλαίο Ασκληπιό». Η ανακάλυψη του φυλαχτού που απεικονίζει το λεοντοκέφαλο φίδι Χνούβη στην περιοχή της Πέλλας,  ανοίγει το δρόμο σε καινούργια ερωτήματα που αφορούν την σχέση μεταξύ του Χνούβη, ενός θεού που συνδέεται συνήθως με τον 36ο δεκανό του αιγυπτιακού ζωδιακού συστήματος, και του «πελλαίου Ασκληπιού» με τη μορφή φιδιού του Αλέξανδρου του Αβωνοτειχίτη.

Σκοπός της εισήγησής μας είναι να διερευνήσουμε τα παραπάνω ερωτήματα σε μια προσπάθεια να οδηγηθούμε στη βαθύτερη κατανόηση της σημασίας των συγκεκριμένων φυλαχτών, αλλά και της θρησκευτικότητας των κατοίκων της κεντρικής Μακεδονίας.