Conference Paper

Η ανάγκη διείσδυσης από τον δικό μας υλικό κόσμο στον κόσμο του θεϊκού και του μεταφυσικού, με σκοπό να προφυλαχθούμε από το άυλο, απροσδιόριστο (όπως είναι το μίασμα, η αρά, η βασκανία) ή προσδιορισμένο (όπως είναι η ασθένεια) Κακό, οδήγησε στην υιοθέτηση διαφόρων πρακτικών που ταλαντεύονται στη ζώνη ανάμεσα στη θρησκεία και τη μαγεία. Οι καταβολές τους ανιχνεύονται περισσότερο στις λαϊκές δοξασίες, παρά στην επίσημη θρησκεία, για τούτο και επιβίωσαν πολλών και διαφορετικών θρησκειών.

Στα Άβδηρα, ιστορικές και αρχαιολογικές μαρτυρίες μας μεταφέρουν την αγωνία των κατοίκων για το σύνολο της κοινότητας, για τον εαυτό τους ή τα οικεία τους πρόσωπα: Αναφορές για επίσημο καθαρμό που υιοθετεί η πόλη μέσω του «ωνητού φαρμακού», ειδώλια σε στάσεις και χειρονομίες αποτροπαϊκής σημασίας ή άλλα που παριστάνουν δαιμονικές μορφές, ομοιώματα αντικειμένων όπως το ρόδι και το αυγό, πρίσματα ορείας κρυστάλλου και νεολιθικός πέλεκυς σε τάφους του 5ου και 2ου αι. π.Χ. αντίστοιχα, είναι κάποια από τα στοιχεία που σκιαγραφούν την ανάγκη τους για προστασία από παντοία κακά.

Στη μεγάλη σειρά αντικειμένων με αποτροπαϊκή σημασία ή προφυλακτήρια ικανότητα, κυρίαρχη θέση κατέχουν εκείνα τα οποία μπορούν να φέρονται από τον χρήστη καθημερινά ή σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, έχοντας θέση κοσμήματος. Στα Άβδηρα έχουν βρεθεί αρκετά τέτοια αντικείμενα, είτε στην πόλη, είτε σε ταφικά σύνολα. Τα περίαπτα και τα περιδέραια είναι τα συνηθέστερα. Από τις απλές γυάλινες οφθαλμωτές χάντρες, στους σκαραβαίους, τα αμφιπρόσωπα περίαπτα, τους ημιπολύτιμους λίθους η ποικιλία είναι μεγάλη. Αναφέρουμε ιδιαίτερα την παρουσία περιδεραίων σαν αυτά που εικονίζονται στις παραστάσεις των λεγόμενων «temple boys», κάθε χάντρα των οποίων αποδίδει ένα αντικείμενο που προφυλάσσει από το Κακό.

Στην παρούσα ανακοίνωση θα παρουσιάσουμε αντιπροσωπευτικές περιπτώσεις, από τον 7ο αι π.Χ. μέχρι τους Αυτοκρατορικούς Χρόνους, ως μικρή συμβολή στους στόχους του παρόντος συνεδρίου.