Conference Paper

Η παρουσίαση περιλαμβάνει τρεις κατηγορίες αρχαιολογικών ευρημάτων, στα οποία έγινε χρήση του συμβόλου του σταυρού για την αποτροπή του κακού. Αυτά προέρχονται από ανασκαφές στα άμεσα γειτνιάζοντα νησιά Κάλυμνο και Τέλενδο, τα οποία απέχουν 750 το ένα από το άλλο. Η Τέλενδος, αν και αποτελεί πλέον αυτόνομη νησίδα, θεωρείται αναπόσπαστο κομμάτι της Καλύμνου, καθώς σχετίζεται άμεσα με αυτήν και πιθανότατα ήταν στο παρελθόν ενωμένη μαζί της.

Στην πρώτη κατηγορία ανήκει σπάραγμα νωπογραφίας από την ανασκαφή παλαιοχριστιανικής οικίας του 6^ου αι. μ. Χ. στη νησίδα Τέλενδο. Σε αυτό απεικονίζεται με ερυθρό χρώμα σταυρός, πάνω σε λευκό φόντο. Η απεικόνιση του σταυρού στους τοίχους ιδιωτικών κατοικιών θεωρούταν ότι προστάτευε το οικοδόμημα και τους ενοίκους του, γι’ αυτό και οι σταυροί χαράσσονταν ή ζωγραφίζονταν κατά κύριο λόγο κοντά στις θύρες και τα παράθυρα, απ’ όπου πίστευαν ότι μπορούσε να εισέλθει το κακό.

Στη δεύτερη κατηγορία περιλαμβάνονται δομικά υλικά, επί των οποίων αποτυπώνονται σταυροί. Πρόκειται για δύο οπτοπλίνθους και μία μαρμάρινη λιθόπλινθο από την παλαιοχριστιανική βασιλική της Παλαιοπαναγιάς στον Βαθύ Καλύμνου. Η σχεδίαση του σταυρού επί των συγκεκριμένων αντικειμένων πιθανότατα σχετίζεται με την πεποίθηση για τη στερέωση της κατασκευής, κατά την επισκευή του ναού μετά την καταστροφή του από ισχυρό σεισμό στα μέσα του 6^ου μ. Χ. αιώνα.

Στην τρίτη κατηγορία ανήκουν τέσσερα τεμάχια κεράμων, διαμορφωμένα σε διάφορα σχήματα, τα οποία φέρουν εγχάρακτο σταυρό στη μία όψη και προέρχονται από ταφές του τέλους της παλαιοχριστιανικής περιόδου. Αυτά τοποθετούνταν εντός των τάφων, με σκοπό την αποτροπή της επήρειας του κακού στο νεκρό.