Ο ρόλος του φαρμάκου στις αρχαϊκές κοινωνίες
Ελένη Παπαδογιαννάκη, 2021-06-24, Time: 09:15 - 09:35
Abstract
Η καλή τύχη και η ευημερία αποτελούν την επιδίωξη όλων των πολιτών και των κοινωνιών διαχρονικά. Η υγεία και ο πλούτος είναι τα ζητούμενα για την εξέλιξη και την ανάπτυξη κάθε κοινωνίας. Τι γίνεται, όμως, όταν τα πράγματα δεν πάνε καλά; Όταν ενσκήψει κάποια φυσική καταστροφή, κάποια επιδημία ή οικονομική καταστροφή; Ανέκαθεν αναζητείται κάποιος (ή κάποιοι) που θα επωμιστεί την ευθύνη για όσα συμβαίνουν και το “άγος” της δυστυχίας. Ένας “αποδιοπομπαίος τράγος” που οφείλει να τιμωρηθεί για όσα -άθελά του ίσως- προκάλεσε στην κοινωνία που ζει.
Στην αρχαϊκή και αργότερα στην κλασική εποχή ο φαρμακός ήταν αυτός ο πολίτης που σε ένα τελετουργικό πλαίσιο διαπόμπευσης στην πόλη που ζούσε εξοριζόταν από αυτήν, προκειμένου να πάρει μαζί του και το κακό που βρήκε την πόλη. “Θυσιαζόταν” ο ένας, για να ξορκίσουν το κακό και να ευτυχήσουν οι υπόλοιποι. Η παρούσα ανακοίνωση θα εστιάσει στην αρχαϊκή εποχή και θα ασχοληθεί με τις διαφορετικές παραμέτρους του φαρμακού μέσω της ποίησης κυρίως του Ιππώνακτα, μίας από τις βασικές μαρτυρίες για το θέμα αυτό. Τα θέματα που θα συζητηθούν αφορούν τόσο στην κοινωνική διάσταση του ζητήματος, όσο και στην ατομική (λέγεται ότι ο Ιππώνακτας υπήρξε φαρμακός ο ίδιος) και τη λογοτεχνική λόγω της επιλογής του ποιητή να χρησιμοποιήσει σατιρικό λόγο. Η προσέγγιση αυτή πιθανόν να αποτελέσει αφορμή για προβληματισμό και για τα όσα πρωτόγνωρα βιώνουμε όλοι μας (συχνά η τελετουργία του φαρμακού λάμβανε χώρα μετά από μια σοβαρή πανούκλα).